Φεστιβάλ Plissken, Ιούνιος 2015, κτίριο 56 του Ελληνικού κόσμου, FoH κεντρικής σκηνής… Από εκεί άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα της διαδρομής μας για το Live του Ιταλού ρόκ στάρ Luciano Ligabue στο Campovolo του Reggio Emilia το προηγούμενο Σάββατο 19 Σεπτέμβρη.
Εκείνο το απόγευμα του περασμένου Ιούνη, ο Emanuele Morlini, product specialist για τα μεγάλα συστήματα της RCF και system engineer της Ιταλικής εταιρίας, που βρισκόταν στη χώρα μας για να σετάρει το RCF σύστημα του Plissken, μας αποκάλυψε ένα τεράστιο project για την RCF (και τον ίδιο βεβαίως ως τεχνικό), που επρόκειτο να λάβει χώρα μερικούς μήνες μετά σ’ ένα αχανές & παροπλισμένο αεροδρόμιο ονόματι Campovolo, στην πόλη Reggio Emilia της Ιταλίας, που αποτελεί και τη φυσική έδρα της RCF από το 1949. Ο Emanuele μου περιέγραψε τότε εν τάχει το τεράστιο αυτό project για την κάλυψη 180.000 κοινού και ενός σχεδόν αχανούς venue, με καμπίνες της RCF (αποκλειστικά και μόνο) και μου είπε ότι θα χαιρόταν πολύ αν έβρισκα χρόνο να παραβρεθώ για να το δώ και να το ζήσω εκ των έσω…
Δυό μήνες αργότερα ερχόταν και η επίσημη πρόσκληση από την εταιρία Kariotis Audio Lighting και τον Παντελή Καριώτη, προκειμένου να παραβρεθούμε σε αυτή τη συναυλία – μαμούθ με την οποία ο Luciano Ligabue γιόρτασε τα 25 χρόνια του στο τραγούδι, ώστε να την καλύψουμε δημοσιογραφικά για λογαριασμό του aLive. Κάπως έτσι λοιπόν, κι ενώ όλοι εδώ στα μέρη μας ετοιμάζονταν αμήχανα και σκωπτικά για την 3η κάλπη σε ένα 8μηνο, εμείς πακετάραμε σχεδόν λυτρωτικά τα μπαγκάζια μας για Βόρεια Ιταλία και για το μεγαλύτερο σε μέγεθος Live που θα είχαμε έως τώρα βιώσει...
Φτάνοντας στο Reggio Emilia, στην πόλη της RCF και του Luciano Ligabue
Το μεγάλο ραντεβού ήταν για το Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου σε ένα παροπλισμένο αεροδρόμιο, το Campovolo, λίγο έξω από το Reggio Emilia. Εμείς φτάσαμε μια μέρα νωρίτερα προκειμένου να επισκεφθούμε το εργοστάσιο της RCF και να ξεναγηθούμε στη γραμμή παραγωγής από τα στελέχη της εταιρίας (η αναλυτική παρουσίαση του εργοστασίου της RCF θα αναρτηθεί τις επόμενες μέρες, σε ένα ξεχωριστό άρθο).
Το Reggio Emilia είναι παγκοσμίως γνωστό ως η πρωτεύουσα της Ιταλικής παρμεζάνας, ενώ οι κάτοικοι της μικρής αυτής πόλης που βρίσκεται δίπλα από την Μπολώνια και την Μόντενα μπορούν να υπερηφανεύονται ότι είναι συντοπίτες του Luciano Ligabue, του πιο διάσημου Ιταλού ρόκερ τα τελευταία 25 χρόνια. Για εμάς τους υπόλοιπους που ασχολούμαστε χρόνια με το επαγγελματικό audio, το Reggio Emilia είναι απλά η πόλη της RCF η οποία ιδρύθηκε και εδρεύει εδώ από τα τελευταία 66 χρόνια…
‘Ζέσταμα’ με Ferrari και Pavarotti πρίν το Live - γιορτή του Ligabue…
Εύλογα θα αναρωτηθείτε που κολλάει η Ferrari και ο Luciano Pavarotti σε ένα ταξίδι κι ένα ροκ κονσέρτο με το Ligabue και την RCF. Είναι γεγονός άλλωστε, ότι ούτε εμείς τους είχαμε καν στο μυαλό μας τους δυο αυτούς Ιταλούς θρύλους φτάνοντας εδώ. Επιπλέον, είχαμε τόσα πολλά να κάνουμε και να προλάβουμε σε σχεδόν μιάμιση μέρα που δεν σκεφτήκαμε καν να ‘ψαχτούμε’ με την ιστορία και τις πολιτιστικές ατραξιόν της ευρύτερης περιοχής της Μπολώνια και των διπλανών πόλεων. Στο check in στο ξενοδοχείο μας στο Campogalliano (μια κωμόπολη δίπλα στο Reggio Emilia) ανακαλύψαμε μια ευχάριστη έκπληξη στο γκισέ της ρεσεψιόν, καθώς ένα μικρό διαφημιστικό φυλλάδιο έγραφε στο εξώφυλλο «Discover Ferrari & Pavarotti Land”. Τότε συνειδητοποιήσαμε ότι η διπλανή πόλη (γύρω στα 30 χλμ απόσταση) ήταν η Modena, η ιδιαίτερη πατρίδα του Enzo Ferrari και του Luciano Pavarotti. Αμέσως με τον Παντελή αλλάξαμε τα πλάνα μας και προσαρμόσαμε το πρόγραμμά μας ώστε να χωρέσουν σ' αυτό ακόμα δυο επισκέψεις: μια στο μουσείο του Enzo Ferrari και αμέσως μετά ακόμα μια στο σπίτι – μουσείο του Luciano Pavarotti. Λίγο πιο δίπλα βρισκόταν και το Maranello με την πίστα δοκιμών της Ferrari και όπως αντιλαμβάνεστε ο πειρασμός ήταν μεγάλος, αλλά δυστυχώς δεν προλαβαίναμε…
Σημειωτέον ότι οι Ιταλοί τιμώντας αλλά και 'χρησιμοποιώντας' με περισσή ευαισθησία και προσοχή για τουριστικούς φυσικά λόγους, τους δυο αυτούς επιφανείς συμπατριώτες τους, είχαν κατασκευάσει ένα ολόκληρο θεματικό concept που ένωνε τις ιστορίες τους με ένα κοινό tour που ξεκίναγε από το μουσείο της Ferrari και κατέληγε στο σπίτι του Παβαρότι, ενώ παράλληλα το ένα από τα δυο ιστορικά βίντεο που απολαύσαμε στο μουσείο της Ferrari, ήταν ντυμένο με τη φωνή (αλλά και με εικόνες) του μεγάλου τενόρου…
Στο μουσείο της Ferrari (σημειωτέον ότι επρόκειτο για το σπίτι του Enzo Ferrari το οποίο πούλησε για να κατασκευάσει το πρώτο του αγωνιστικό αυτοκίνητο, και μετά από πολλά χρόνια βεβαίως όντας πλούσιος και φτασμένος, το ξαναγόρασε) είδαμε όλα τα μοντέλα της Ιταλικής φίρμας (προσωπικά 'κόλησσα' με την 360 Modena του 99), από το παλιότερο έως το πιο σύγχρονο, ξεναγηθήκαμε στο χώρο με τους κινητήρες και τα μηχανικά μέρη, απολαύσαμε δυο εξαιρετικά 3D video στο χώρο του μουσείου που μας ξενάγησαν στη ζωή και τα επιτεύγματα του μεγάλου Enzo και στη συνέχεια πήραμε το δρόμο για το σπίτι – μουσείο του άλλου θρύλου, του Luciano Pavarotti που βρισκόταν στην άλλη πλευρά της Modena μέσα σε αγρούς, οργωμένα χωράφια, αρδευτικά κανάλια και γραφικές αγροικίες.
Επρόκειτο για το σπίτι που γεννήθηκε ο Pavarotti και στο οποίο επέστρεψε για να αφήσει την τελευταία του πνοή πριν από 8 χρόνια. Εκεί, υπό τους ήχους των τραγουδιών του μεγάλου τενόρου, ξεναγηθήκαμε σε όλους τους χώρους του σπιτιού του (έως και στο υπνοδωμάτιό του που άφησε την τελευταία του πνοή), είδαμε το πιάνο του, τις στολές του από τις κορυφαίες όπερες που συμμετείχε και θαυμάσαμε τα βραβεία Γκράμι (συνολικά 5) καθώς και όλα τα υπόλοιπα βραβεία και τις διακρίσεις που είχε, καθώς και τις αναρίθμητες φωτογραφίες με δεκάδες άλλους επώνυμους (καλλιτέχνες, αρχηγούς κρατών κλπ).
Θα μπορούσαμε να κάτσουμε για ώρες εκεί, όμως μια ματιά στην ώρα διέκοψε απότομα τη συγκίνηση και την έκσταση και μας μετέφερε μονομιάς στην πεζή αλλά ενδιαφέρουσα πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα έλεγε ότι ήταν 2 το μεσημέρι και θα έπρεπε να διανύσουμε γύρω στα 30 μποτιλιαρισμένα χιλιόμετρα για να φτάσουμε στο Campovolo, το συναυλιακό venue, στο οποίο μαζί με εμάς θα προσέγγιζε ένα μεγάλο τμήμα από τους 170.000+ fans του Ligabue που έφταναν μαζικά απ’ όλη την Ιταλική επικράτεια…
Φτάνοντας στο Campovolo
Προσεγγίζοντας το venue (μερικά χιλιόμετρα μακριά), επιβεβαιώθηκε στο έπακρο αυτό που μας είχαν μεταφέρει οι άνθρωποι της RCF: ότι δηλαδή, επρόκειτο για μια συναυλία – σημείο αναφοράς για τα δεδομένα όλης της πόλης του Reggio Emilia και όλης της ευρύτερης περιοχής, καθώς όλοι είχαν ενεργό συμμετοχή σε αυτή. Οι δημοτικές και αστυνομικές αρχές, και όλος ο αντίστοιχος μηχανισμός, αναρίθμητοι εθελοντές και εκατοντάδες άλλοι εμπλεκόμενοι. Πλησιάζοντας στα διόδια η ουρές ήταν τεράστιες, είδαμε δίπλα μας δεκάδες αυτοκινούμενα camp, ενώ όλο το κλίμα ήταν γιορτινό ήδη από την autostrada με τους νεότερους και τις παρέες να έχουν ήδη ξεκινήσει το πάρτυ μέσα από το αμάξια τους με Ligabue στη διαπασών και μπύρες στα χέρια. Στα διόδια μοίραζαν σε όλους το σχεδιάγραμμα του venue με τα αντίστοιχα πάρκινγκ που το περιέβαλλαν καθώς και όλες τις διαδρομές προς αυτό. Από το σημείο αυτό, για να προσεγγίσουμε τη σκηνή χρειάστηκαν περίπου 2 με 2, 5 ώρες και να φανταστείτε ότι πολλοί είχαν κατασκηνώσει εκεί από την προηγούμενη μέρα, ενώ χιλιάδες άλλοι είχαν μπεί στο χώρο από τις 8 το πρωί του Σαββάτου που άνοιγαν οι πόρτες για το κοινό.
Οσο για τα πάρκινγκ, είναι χαρακτηριστικό ότι είχαν διαμορφωθεί σε πάγκινγκ τα περισσότερα από τα χωράφια που περιέβαλλαν κυκλικά του παλαιό αεροδρόμιο και οι διοργανωτές είχαν ‘κατασκευάσει’ και οριοθετήσει τις διαδρομές έως την είσοδο του venue. Φυσικά, όταν πάρκαρες σου έδιναν έναν ειδικό χάρτη που θα σε βοηθούσε να ξαναβρείς το αυτοκίνητό σου αργά την νύχτα που θα επέστρεφες, ώστε να μην ταλαιπωρηθείς…
Μια πόλη, ένα party, σχεδόν 200.000 καλεσμένοι και αυτό ήταν το event της χρονιάς για την Ιταλία
Όπως είπαμε, το Reggio Emilia είναι η γενέτειρα του Luciano Ligabue και της RCF. Αυτό όμως δεν είναι το μοναδικό που ενώνει το ρόκ σταρ και την Ιταλική εταιρία, καθώς όπως μας πληροφόρησαν οι άνθρωποι της RCF, ο ίδιος επένδυσε πρό 3ετίας σε δεκάδες καμπίνες TTL-55A που ως γνωστόν αποτελεί τη ναυαρχίδα της κορυφαίας συναυλιακής σειράς TT+ της εταιρίας. Ο Ligabue έχει στην ιδιοκτησία του κάτι λιγότερο από 100 καμπίνες TTL-55A (που ήταν εύκολο να τις ξεχωρίσουμε στο setup του Σαββατιάτικου Live από το ειδικό custom πορτοκαλί χρώμα της μπροστινής σίτας). Το concept λοιπόν ήταν να συμπληρωθούν και άλλες καμπίνες TTL-55A, προκειμένου όλο το venue να καλυφθεί ομοιόμορφα με ήχο από ίδιες καμπίνες. Και για να γίνει αυτό χρειάστηκαν πολλές καμπίνες. Πάρα πολλές… Για την ακρίβεια 330 καμπίνες TTL-55A, ενώ μαζί με τα sub (TTS56Α και TTS36A) και τα front fill, TTL33A, ο συνολικός αριθμός των καμπινών RCF που χρησιμοποιήθηκαν ξεπέρασε τις 500!!! Οσον αφορά την εγκατάσταση όλου του εξοπλισμού αυτή είχε ανατεθεί στην rental εταιρία Nuovo Service, ενώ είδαμε και εξοπλισμό αλλά και γνώριμα πρόσωπα από την επίσης Ιταλική renta εταιρία Agora (οι δυο τους είναι οι μεγαλύτερες rental εταιρίες της Ιταλίας)
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…
Μπαίνοντας στο venue, υπήρχαν δεκάδες event και πολλά μικρά πάρτυ (από καντίνες με φαγητό και μπύρες διάσπαρτες παντού, έως ποδοσφαιράκια, μαγαζιά με merchandise προϊόντα του Ligabue παντού (έως τα νερά και τα σάντουιτς είχαν πάνω τους το λόγκο της επετειακής αυτής συναυλίας του Ligabue), μικρές μπάντες που έπαιζαν για τον κόσμο δίχως ενισχυμένο ήχο, ενώ το κοινό παρότι η ώρα ήταν 4 το απόγευμα (η συναυλία άρχιζε στις 20.30) είχε σχεδόν γεμίζει το χώρο και το θέαμα με τις στρωμένες πετσέτες στο χώρο και τους περισσότερους να λιάζονται ανέμελοι, θύμιζε περισσότερο παραλία παρά συναυλιακό venue.
Στα δικά μου μάτια αυτό που ξεχώρισε αμέσως ήταν η θέα προς το stage και ο ορίζοντας που ήταν γεμάτος με ‘τσαμπιά’ και πύργους με αναρτημένα TTL-55A της RCF. Η πρόσβαση προς το FoH που βρισκόταν μπροστά και δεξιά από τη σκηνή σε απόσταση 50 περίπου μέτρων από αυτή, ήταν ένας ακόμα αγώνας δρόμου ανάμεσα, αλλά και πάνω από ξαπλωμένους Ιταλούς fans (και από Ιταλίδες βεβαίως που λιάζονταν με τα μαγιώ τους, κι αυτό ήταν όντως μια μικρή ανταμοιβή). Να επισημάνω εδώ, ότι παρά το γεγονός ότι ‘ενοχλήσαμε’ τόσο κόσμο κανένας δεν δυσανασχέτησε, αντίθετα μας βοήθησαν, αποδεικνύοντας την παιδεία τους, αλλά και το ότι το περίφημο «Una faccia una razza» είναι ακόμα ένας αστικός μύθος για όσα δεν μπορούμε να φτάσουμε εμείς οι Ελληνες. Φτάνοντας εκεί, συναντηθήκαμε με τον Emanuele Morlini, product specialist για τα μεγάλα συστήματα της RCF και system engineer του συστήματος, καθώς και με τον επί σειρά ετών FoH ηχολήπτη του Ligabue, τον Alberto Butturini, έναν προσφιλή και έμπειρο ηχολήπτη που μας απάντησε σε ότι τον ρωτήσαμε…
Το set-up των 2,1 εκατομμυρίων Watt (RMS Power) και των 500 + καμπινών RCF
Φτάνοντας στο FoH την ξενάγησή μας στο σύστημα και τις παραμέτρους του ανέλαβε ο Emanuele Morlini της RCF. Το χαρακτηριστικό του συστήματος είναι ότι με εξαίρεση την χρήση κάποιων καμπινών TTL33A ως front fill μπροστά από τη σκηνή, όλες οι αναρτημένες line array καμπίνες που χρησιμοποιήθηκαν και ως main σύστημα, αλλά και στις συνολικά 19 delay συστοιχίες που είχαν αναπτυχθεί σε 3 ζώνες delay, ήταν οι TTL-55A της RCF, εξασφαλίζοντας πλήρη ομοιογένεια στην ηχητική κάλυψη του venue.
Πρίν περάσουμε στη λεπτομερή καταγραφή του set-up να επισημάνουμε ότι στο χώρο του venue δέσποζε η τεραστίων διαστάσεων σκηνή και στην πλάτη της κυριαρχούσε μια τεράστια κυρτή LED οθόνη 50 μέτρων πλάτους και 12 μέτρων ύψους, ενώ η οροφή του σκεπαστού support ήταν γεμάτη κινούμενες κεφαλές. Αργότερα, όταν νύχτωσε και ξεκίνησε η συναυλία διαπιστώσαμε ότι απουσίαζαν οι LED κεφαλές που έχουν γίνει μόδα στο σύνολο των παραγωγών.
Οσον αφορά το audio σύστημα το set up ήταν το εξής: δεξιά και αριστερά της σκηνής βρίσκονταν αναρτημένες 24 καμπίνες RCF TTL-55A ανά πλευρά (24+24) με 12 καμπίνες sub TTS36A να αναρτημένες πίσω από κάθε συστοιχία (12+12), ενώ ως LL και RR σύστημα είχαν επίσης χρησιμοποιηθεί 20 καμπίνες TTL-55A ανά πλευρά (20+20). Κάτω στο έδαφος και μπροστά από τη σκηνή βρίσκονταν τα sub ΤΤS56Α, πάνω στα οποία βρίσκονταν και front fill καμπίνες των TTL33A.
Αυτό ήταν και το main σύστημα της συναυλίας, του οποίου οι καμπίνες όπως θα παρατηρήσετε και στις φωτό διέθεταν πορτοκαλί χρωματισμό στην εμπρόσθια επιφάνεια του grill της καμπίνας. Όπως πληροφορηθήκαμε, αυτές οι καμπίνες ανήκουν στον Ligabue, καθώς επένδυσε σε RCF TTL-55A πρίν από 3 περίπου χρόνια και τις παράγγειλε σε πορτοκαλί χρώμα θέλοντας τα ηχεία του να διαφέρουν από τα υπόλοιπα μαύρα κουτιά…
Από και και πέρα ξεκινούσαν 3 συνολικά ζώνες delay (near, mid και far fill delay), όλες τους με καμπίνες TTL-55A όπως είπαμε. Η πρώτη ζώνη delay (near) περιελάμβανε 6 κρεμασμένες συστοιχίες array, που η κάθε μια περιελάμβανε 16 καμπίνες TTL-55A, ενώ οι δυο ακραίες περιελάμβαναν και 4 subs έκαστη ως stack στο έδαφος. Η μεσαία ζώνη delay περιελάμβανε 7 πύργους με αναρτημένες καμπίνες, καθώς διέθετε και κεντρική delay συστοιχία. Εδώ κάθε συστοιχία περιελάμβανε 12 line array καμπίνες TTL-55A ενώ στο έδαφος κάτω από κάθε συστοιχία εδράζονταν και 4 sub ΤΤS56Α. Τέλος, η πιο απομακρυσμένη ζώνη delay περιελάμβανε 6 πύργους με αναρτημένες καμπίνες, ενώ και εδώ κάτω από κάθε πύργο εδράζονταν και 4 sub ΤΤS56Α. Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 72 καμπίνες sub ΤΤS56Α.
Ελέγχοντας το σύστημα μαμούθ με τις 3 delay ζώνες
Όπως μας εξήγησε ο Emanuele Morlini ο έλεγχος όλου του συστήματος γινόταν από το laptop του μέσω πρωτοκόλλου RDNet που ενσωματώνει κάθε καμπίνα του συστήματος, ενώ ο έλεγχος του συστήματος αλλά και οι ρυθμίσεις των εκάστοτε παραμέτρων όποτε χρειαζόταν γινόταν real time. Μας έδειξε επίσης το time allignment μεταξύ των καμπινών, ενώ παρακολουθούσαμε πάντα την απόκριση συχνότητας του συστήματος με βάση το πρόγραμμα και τις στάθμες. Φυσικά είχε πάντα εικόνα σε πραγματικό χρόνο για όλες τις παραμέτρους της κάθε καμπίνας του τεράστιου αυτού σετ που οδηγούσε και διαχειριζόταν.
Το set up του τώρα, περιελάμβανε δυο Galileo 616 (Loudspeaker Management System) της Meyer Sound που έπαιρναν σήμα από τις δυο DiGiCo SD7 που χρησιμοποιήθηκαν στο FoH ως main και mirror κονσόλας (για τις DiGiCo θα αναφερθούμε πιο κάτω και στα όσα μας είπε ο Alberto Butturini για τη μίξη του.
Ο Emanuele έπαιρνε αναλογικό σήμα L-R από τη δεύτερη DiGiCo SD7 (δούλευαν σε mirror mode μεταξύ τους) καθώς και spare L-R. Επίσης έπαιρνε L-R spare σήμα, αναλογικό και ψηφιακό και από τη maqin FoH κονσόλα (από την πρώτη DiGiCo δηλαδή) και από εκεί πήγαινε στα Galileo που τα χρησιμοποιούσε ως Matrix. Όπως μας εξήγησε ο Emanuele, από το Galileo 616 έπαιρνε συνολικά 11 εξόδους εκ των οποίων τις 8 τις χρησιμοποιούσε για το Main σύστημα (L,R,LL,RR,Flown subs L, flown subs R, stack subs, frοnt fills), και τις υπόλοιπες 3 για τις 3 ζώνες delay που είχε εγκαταστήσει.
Κομβικό ρόλο έπαιζε κι ένας σταθμός Optocore με Lake επεξεργαστή μέσω του οποίου μοίραζε ψηφιακό σήμα (fiber optic) σε κάθε μια από τις 19 συστοιχίες delay που είχε εγκαταστήσει, ενώ είχε φροντίσει να τα τροφοδοτεί και με αναλογικό spare σήμα, ώστε να έχει διασφαλίσει την αυτόματη εναλλαγή σήματος σε περίπτωση βλάβης ή προβλήματος στο ψηφιακό domain.
DiGiCo SD7 και μάλιστα x2 για τον Alberto Butturini, FoH ηχολήπτη του Ligabue που πρίν το Live απάντησε ευγενικά σε όλες τις ερωτήσεις μας…
Κανονικά οι SD7 είναι x3 αν συνυπολογίσουμε και τη monitor κονσόλα, όμως εμείς θα σταθούμε κυρίως στις δυο DiGiCo SD7 του FoH, απ’ όπου και είδαμε & ακούσαμε τη συναυλία. Τον Alberto Butturini, FoH ηχολήπτη του Ligabue, τον συναντήσαμε 3 ώρες πρίν τη συναυλία μετά το τελικό line check που έκανε είχε την ευχαρίστηση να μας πεί δυο λόγια γι’ αυτό που θα βλέπαμε και κυρίως θα ακούγαμε…
aLive: Alberto, πόσο δύσκολο είναι ένα τέτοιο τεράστιο Live για σένα και ποιες ιδιαιτερότητες έχει?
Η προετοιμασία αυτού του Live μας πήρε πάρα πολύ χρόνο και αναφέρομαι βεβαίως στην προετοιμασία που έγινε πρίν φτάσουμε εδώ στο χώρο που είμαστε στημένοι. Ουσιαστικά ο Ligabue θα παίξει ένα σχεδόν 4ωρο σετ που θα περιλαμβάνει και τις 3 μπάντες που είχε στην καριέρα του, τους Cladestino, τη La Banda και τη νέα του μπάντα που ονομάζεται The Group και με την οποία συνεργάζεται από το 2008 και μετά.
aLive: Αρα θα ακούσουμε τον ίδιο τραγουδιστή με 3 διαφορετικές μπάντες. Τι πρόκληση συνιστά αυτό για σένα?
Στην αποψινή μας συναυλία θα προσπαθήσουμε να έχουμε αυτούσιο τον ήχο των 3 δίσκων του Ligabue που θα ακουστούν απόψε (ένας με κάθε μπάντα) και βεβαίως εκφράζουν τη μουσική του πορεία από τα τέλη 80s, στα 90s και βεβαίως στο σήμερα. Το μεγάλο στοίχημα είναι να αναπαραχθεί σωστά ο ιδιαίτερος ήχος κάθε μπάντας, αλλά και της κάθε εποχής που κινούνταν μουσικά ο Ligabue με την εκάστοτε μπάντα του. Αλλωστε απόψε γιορτάζουμε με μια μεγαλειώδη συναυλία τα 25 χρόνια από τον πρώτο δίσκο του Luciano. Οι μουσικοί είναι ίδιοι, ενώ προσπαθήσαμε να έχουμε και τα ίδια ακριβώς όργανα, και έτσι θα μπορέσουμε να αποτυπώσουμε σε μια συναυλία όχι μόνο το μουσικό στίγμα όλης της καριέρας του Luciano, αλλά και τον ήχο και τις εκάστοτε διαφοροποιήσεις του, από την δεκαετία του 80 έως σήμερα.
Αυτό είναι και το στοίχημα στη μίξη μου. Για παράδειγμα οι Cladestino έχουν πιο απλό, ζεστό, 80s ήχο, ενώ η τελευταία μπάντα του για παράδειγμα έχει πιο δυναμικό & σύγχρονο ήχο.
aLive: Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες που έχεις να αντιμετωπίσεις?
Η βασικότερη όλων είναι ότι θα δουλέψω mono, διότι κανείς στη μεγάλη πλειοψηφία του κοινού που ακούει από τις delay ζώνες δεν θα μπορούσε να ακούσει στερεοφωνικά. Ετσι λοιπόν, αποφάσισα να ακούσω και να δουλέψω κι εγώ mono ώστε να έχω μια ακριβή αναφορά του τι ακούει το κοινό, που όπως βλέπεις είναι τεράστιο. Αρα ο κόσμος θα ακούει ότι και εγώ. Το να αποχωριστώ τη στερεοφωνία ήταν λίγο σκληρό για μένα, αλλά είναι σημαντικό να έχω τον απόλυτο έλεγχο του τι ακούει το κοινό. Παρόλα αυτά το άκουσμα είναι πολύ καλό κατά τη γνώμη μου.
aLive: Πόσα χρόνια συνεργάζεται με το Luciano Ligabue?
Συνεργάζομαι μαζί του από το 2008. Εχουμε παίξει μαζί σχεδόν σε όλο τον κόσμο και βεβαίως σε όλη την Ιταλία. Εχουμε κάνει ένα μεγάλο world tour σε όλες τις ηπείρους, ενώ θα πραγματοποιήσουμε μια ευρωπαϊκή τουρνέ που θα ξεκινήσει του χρόνου την Ανοιξη.
aLive: Βλέπω στο FoH δυο DiGiCo SD7 και έχω αντίστοιχες ερωτήσεις. Πρώτον γιατί χρησιμοποιείς DiGiCo και δεύτερον γιατί έχει δυο κονσόλες?
Η επιλογή της κονσόλας είναι βεβαίως καθαρά δική μου. Χρησιμοποιώ DiGiCo από την πρώτη D5 και αγαπώ τα πάντα σ’ αυτές τις κονσόλες. Για μένα η επιλογή αυτή είναι μονόδρομος. Είναι μια κονσόλα που κάνω τα πάντα, όπως θέλω και μπορώ να την σετάρω πλήρως στον τρόπο με τον οποίο θέλω κάθε φορά να δουλέψω. Είναι εύκολη στο σετάρισμα και τη χρήση της, είναι αξιόπιστη και έχει εξαιρετικό ήχο.
Στο συγκεκριμένο show θα ήθελα να παίξω στα 96kHz, αλλά και στα 48kHz δεν έχω κανένα πρόβλημα. Εχουμε SD racks στη σκηνή με 56 κανάλια στο κάθε ρακ κι έτσι δεν έχουμε κανένα πρόβλημα στο patch. Χρησιμοποιούμε optocore διασύνδεση και έχουμε πολλές δυνατότητες στο patch.
Οσον αφορά τις δυο κονσόλες, αυτές είναι συνδεδεμένες σε mirror mode μεταξύ τους και η δεύτερη είναι απόλυτα έτοιμη για να δουλέψει ανά πάσα στιγμή. Ουσιαστική χρησιμοποιώ την πρώτη ως μια μηχανή και την πίσω ως δεύτερη μηχανή.
Χθές στη διάρκεια της πρόβας κάναμε το εξής: βγάλαμε το τροφοδοτικό από την main κονσόλα και δε συνέβη τίποτα στον ήχο. Απλά εγώ μετακινήθηκα πίσω και συνέχισα να μιξάρω. Όταν επανατροφοδοτήσαμε με τάση ξανά τη main κονσόλα, απλά μεταφέρθηκα μπροστά και συνέχισα να δουλεύω. Τίποτα δεν ακούστηκε στο σύστημα και το πρόγραμμα συνεχίστηκε κανονικά.
aLive: Εκτός από DiGiCo fan είσαι και fan του συστήματος της RCF να υποθέσω...
Σωστά. Μου αρέσει πολύ αυτό το σύστημα. Το δοκιμάσαμε για πρώτη φορά το 2012 στο Royal Albert Hall του Λονδίνου και ήταν η πρώτη φορά που το άκουσα. Η πρώτη μου επαφή με το σύστημα με εντυπωσίασε σε έναν πραγματικό δύσκολο χώρο όπως το Royal Albert Hall. Εν συνεχεία παίξαμε σε μικρότερα venue όπως παλαί ντε σπόρ κλπ και το σύστημα επίσης ανταποκρίθηκε ικανοποιητικότατα. Εν συνεχεία με το ίδιο σύστημα παίξαμε σε στάδια και πάλι το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό. Και σήμερα είμαστε εδώ σε έναν πλήρως ανοικτό χώρο, όπου έχουμε κάνει το εξής νέο, έχουμε κρεμάσει τα subs πίσω από τις κυρίως συστοιχίες και το αποτέλεσμα είναι φανταστικό με τη λειτουργία των sub και των κυρίως ηχείων να είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένος φασικά και το αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικό.
aLive: Αλήθεια, ακούγονται καλύτερα οι ‘πορτοκαλί’ καμπίνες?
(γέλια…). Το χρώμα ήταν μια επιθυμία του Ligabue, ο οποίος αναρωτιόταν γιατί θα έπρεπε να έχει κι αυτός μαύρες καμπίνες, όπως συμβαίνει σε όλα τα υπόλοιπα Live. Ετσι λοιπόν επέλεξε το πορτοκαλί που το θεωρεί το χρώμα του rock n roll κι έτσι οι καμπίνες αποτελούν μια custom υλοποίηση γι’ αυτόν από την RCF
aLive: Τι κονσόλα χρησιμοποιείτε για τον έλεγχο των monitors στη σκηνή?
Ο φίλος μου Stevan Martinovic που πραγματικά κάνει εξαιρετική δουλειά στα μόνιτορ, χρησιμοποιεί κι αυτός μια SD7 για τα μόνιτορ. Κατά τη γνώμη πρόκειται για τον πιο καταρτισμμένο τεχνικό και ηχολήπτη πάνω στις κονσόλες της DiGiCo, που υπάρχει στην Ιταλία. Είναι τιμή για μένα να δουλεύω με έναν τέτοιο συνεργάτη και φίλο που λύνει όλα τα προβλήματα σχεδόν πρίν καν δημιουργηθούν.
aLive: Alberto τι μικρόφωνο χρησιμοποιείς για τη φωνή του Ligabue?
Ο Ligabue χρησιμοποιεί ένα DPA d:facto II. Το συγκεκριμένο μικρόφωνο το χρησιμοποίησα πρίν από δυο περίπου χρόνια σε έναν αρκετά διάσημο νέο ιταλό τραγουδιστή που ονομάζεται Marco Mengoni. Ακούγοντάς το λοιπόν σκέφτηκα ότι θα ταιριάζει πολύ στη φωνή και το ύφος του Luciano και κάπως έτσι άρχισαν όλα με το d:facto II. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό κατά τη γνώμη μου μικρόφωνο που θα έχεις την ευκαιρία αργότερα να ακούσεις σε ένα μεγάλο σύστημα σαν κι αυτό…
aLive: Ποια είναι τα σημαντικότερα plug ins που χρησιμοποιείς στη μίξη σου?
Εχω το SounGrid σύστημα της Waves on board και με καλύπτει απόλυτα. Χρησιμοποιώ αρκετά, σε πολλά κανάλια, το C4 Multiband Compressor plugin της Waves με τις 4 παραμετρικές μπάντες. Eίναι χαρακτηριστικό ότι δεν χρησιμοποιώ πολύ επιθετικό compression, το κάνω πάντα σε μικρές δόσεις. Επίσης, χρησιμοποιώ το SSL E Channel strip (προσομοιώνει τον ήχο της θρυλικής SSL 4000 με το eq να αποτελεί μια εξαιρετική υλοποίηση). Οσον αφορά το hardware εξοπλισμό, χρησιμοποιώ ένα TC 6000 για reverb.
Video – Φωτισμοί με 4 grandMA2 να κρατούν τη μπαγκέτα…
Στο τμήμα του visual και του φωτισμού δεν είχαμε απευθείας πρόσβαση, ενώ κάποια στιγμή που κατάφερα και ‘τρύπωσα’ εκεί αρκετά πρίν το Live, δεν συνάντησα κάποιον χειριστή αλλά μόνο security. Το μόνο που μπόρεσα να δώ λοιπόν ήταν οι 4 grandMA2 να βρίσκονται στημένες η μια εκατέρωθεν της άλλης και να έχουν αναλάβει το χειρισμό του visual προγράμματων και του φωτισμού. Όπως είπαμε δεν διακρίναμε LED κεφαλές στο φωτιστικό rig, αλλά υπήρχαν δεκάδες κεφαλές της Clay Paky, της Martin κλπ καθώς και πολλά strobes τοποθετημένα σε όλη την τεράστια περίμετρο του γιγαντιαίου support. Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να αλιεύσουμε περισσότερες πληροφορίες για τους παραπάνω τομείς.
Λίγο μετά τις 20:30 και με τους 170.000 fans του Luciano Ligabue στο χώρο να έχουν χτυπήσει κόκκινο από την ανυπομονησία, η στιγμή που όλοι περιμέναμε ξεκίνησε με την πρώτη μπάντα του Ligabue, τους Cladestino, με τον κάθε έναν να μπαίνει στη σκηνή και να παρουσιάζεται από τη… LED οθόνη. Στο τέλος μπήκε και ο Ligabue και το Live ξεκίνησε με φόρα. Με φόρα μπήκε βεβαίως και η τεράστια LED οθόνη υψηλής ευκρίνειας, αλλά και το τεράστιο PA σύστημα. Αναμφίβολα το εντυπωσιακό για το κοινό ήταν η τεράστια LED οθόνη, η ανάλυσή της και κυρίως η εξαιρετικά λεπτομερής και εμπνευσμένη δουλειά που είχε γίνει στα γραφικά, τα οποία συνδυάζονταν εξαίρετα με τη ζωντανή εικόνα από το πολυκάμερο σύστημα της συναυλίας. Πραγματικά το θέαμα ήταν τέτοιο που έμενες για ώρες με το στόμα ανοικτό. Εξίσου εντυπωσιακό και πλήρες από κάθε άποψη ήταν όμως και το ακρόαμα από το οποίο προσωπικά εντυπωσιάστηκα περισσότερο. Οι λόγοι, πέραν του επαγγελματικού βίτσιου, είναι οι εξής:
Το σύστημα διέθετε εξαιρετική τονική ισορροπία, χαμηλό αναφοράς και διάφανη μεσαία περιοχή που ξεχώριζε για την ευκρίνεια και την αμεσότητά της. Υπεύθυνη για αυτό ήταν βεβαίως όλη η ηχητική αλυσίδα, η SD7, το ίδιο το TTL-55A και φυσικά, όσον αφορά τη φωνή του Ligabue, το εξαιρετικό αυτό μικρόφωνο που ονομάζεται d:facto II.
Με δεδομένο το ροκ ύφος του Ligabue (διαθέτει μια εξαιρετικά καθαρή ροκ φωνή) το σύστημα χρειαζόταν χαμηλό και τέτοιο είχε άφθονο. Η αίσθηση που είχε κανείς, τουλάχιστον από το main σύστημα που κυρίως ακούσαμε το μεγαλύτερο μέρος του Live, είναι ότι το σύστημα δούλευε στο ρελαντί. Ακουγες ένα γεμάτο σε όγκο και έκταση χαμηλό και ένιωθες ότι το σύστημα δεν κουραζόταν. Δίχως αμφιβολία το καλύτερο μπάσο που έχω ακούσει σε συναυλία. Το ίδιο ισχύει και για τη μεσαία περιοχή. Δεν υπήρξε στιγμή που να ένιωσα ότι το σύστημα πιέζεται, καθώς το headroom έφτανε και περίσσευε, ενώ η μίξη ήταν εξαιρετικά διαβαθμισμένη και διαφοροποιημένη από μπάντα σε μπάντα. Η στερεοφωνική εικόνα δεν μου έλλειψε διόλου και ομολογώ ότι από τη θέση που ήμουν δύσκολα θα είχα καταλάβει ότι η μίξη είναι μονοφωνική αν δεν το ήξερα εκ των προτέρων.
Θέλω επίσης να σταθώ εδώ στην άνεση με την οποία το σύστημα σκιαγράφησε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός ποιοτικού μικροφώνου σαν το d:facto II της DPA (σώμα + κάψα). Eίναι χαρακτηριστικό ότι η παρουσία της φωνής του Ligabue, εμπλουτίστηκε με διαφάνεια, ακρίβεια και αμεσσότητα που σπάνια έχω ακούσει σε Live. Και το ξαναλέω, γι’ αυτό δεν είναι υπεύθυνο μόνο το μικρόφωνο αλλά και η κονσόλα και το ηχητικό σύστημα που απέδωσαν με τόση διαύγεια το αποτέλεσμα. Σημαντικό είναι επίσης ότι η μίξη ‘ανέπνεε’ και σ’ αυτό βοήθησε το γεγονός ότι ο Alberto χρησιμοποίησε με φειδώ τους κομπρέσορές του.
Οσο για τη μίξη αυτή καθ’ αυτή η λέξη είναι ‘αναφοράς’, ενώ σημαντικό είναι το γεγονός ότι κατάφερε να βγάλει το μουσικό και ηχητικό στίγμα της κάθε δεκαετίας ανάλογα με τη μπάντα που συνόδευε το Ligabue. Εξίσου κρατημένος ήταν και στα εφέ του που ήταν όλα αρκετά διακριτικά σε φωνές, τύμπανα, πνευστά (όπου υπήρξαν) και κιθάρες. Μου άρεσε πολύ ότι ο Alberto είχε μεγάλες διαβαθμίσεις στη μίξη του και το ανώτερο και κατώτερο κατώφλι του είχαν μεγάλη απόσταση. Ετσι όταν σόλαρε μια κιθάρα, πραγματικά κυριαρχούσε στη μίξη.
Οσον αφορά την καταληπτότητα του συστήματος τώρα, αυτή τη διερευνήσαμε φεύγοντας από τη συναυλία (αποχωρήσαμε πρίν τελειώσει για να προλάβουμε το κολοσιαίο μποτιλιάρισμα, αλλά και το αεροπλάνο, αφού πετάγαμε πολύ νωρίς το πρωί). Όλες οι ζώνες delay κάλυπταν επαρκώς το κοινό που είχε πλημμυρίσει το Campovolo, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι ο ήχος έφτανε και αρκετές δεκάδες μέτρα πέρα των ορίων του venue. Εξίσου εντυπωσιακή ήταν η εικόνα. Σκεφτείτε ότι βγαίνοντας είδαμε περισσότερα από 2.000 άτομα να βρίσκονται έξω από την κεντρική πύλη εισόδου του venue ελπίζοντας ότι θα ανοίξουν οι πόρτες. Γυρνώνας πίσω το κεφάλι μας, διαπιστώσαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι έβλεπαν το show από τη γίγα-LED οθόνη, ενώ φεύγοντας για το χώρο που είχαμε παρκάρει περνάγαμε μέσα από εκατοντάδες ποδηλάτες,, ακόμα και οικογένειες ολόκληρες με παιδιά και ποδήλατα που είχαν βρεί το κατάλληλο σημείο του φράκτη, χωρίς δέντρα ή άλλα εμπίδια, απ’ όπου έλβεπαν (μέσω οθόνης) αλλά και άκουγαν τη συναυλία.
Εν κατακλείδι, επρόκειτο για μια μοναδική συναυλιακή εμπειρία που δε ζείς κάθε μέρα και ειδικά στα μέρη μας που μάλλον δεν θα την ζήσει ποτέ κανείς μας, γι’ αυτό και οι Ιταλοί το χαρακτήρισαν ως το μουσικό event της χρονιάς για τη χώρα τους…
Να ευχαριστήσω κλείνοντας αυτό το άρθρο, την εταιρία RCF και τους κ.κ Στέφανο Κουταβά, Emanuele Morlini, Francesco Venturi και όλους τους υπόλοιπους για τη φιλοξενία και για τη βοήθεια που μας προσέφεραν για αυτή την κάλυψη. Επίσης να ευχαριστήσω τον Παντελή Καριώτη της εταιρίας Kariotis Audio & Lighting για την πρόσκληση και την παρέα σε ένα τόσο γεμάτο 2ήμερο που είχε τα πάντα, από ροκ εν ρόλ με Ligabue και RCF, έως Ferrari, Pavarotti και την καλύτερη παρμεζάνα του κόσμου…
Υ.Γ. Η επίσκεψή μας στο εργοστάσιο της RCF συνοδεύτηκε από ένα αναλυτικό factory tour από όλα τα στάδια παραγωγής και υλοποίησης των προιόντων της εταιρίας. Λεπτομερώς σε αυτό θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο τις προσεχείς ημέρες…
