Ηρεμος, προσιτός, ‘ανοικτός’, επικοινωνιακός, συνεργάσιμος και άνθρωπος που δεν ήρθε μόνο για να μιλήσει, αλλά και για να ακούσει (κυριολεκτικά). Α, και ωραίος τύπος… Με λίγα λόγια Αμερικάνος, με όλη την κουλτούρα της βαριάς entertainment εξαγώγιμης βιομηχανίας αυτής της μεγάλης χώρας.
Το 2ήμερο Master Class “The Mark Plati Experience” που πραγματοποιήθηκε στις 19 & 20 Μαρτίου στα πάντα φιλόξενα Kyriazis studios στο Χαλάνδρι, ξεκίνησε με τοποθέτηση μικροφώνων στην 5μελή μπάντα (τύμπανα, μπάσο / κιθάρα, πιάνο, νέι, λάφτα - πολίτικο λαούτο- και φωνητικά) για την ηχογράφηση δυο track, ενός με φωνητικά και ενός instrumental.
Η διαδικασία τοποθέτησης μικροφώνων ήταν ιδιαίτερα σημαντική και κρίσιμη, όπως μας επισήμανε εξαρχής ο Mark και ο ίδιος πειραματίστηκε αρκετά (με δεδομένο πάντα τον περιορισμένο διαθέσιμο χρόνο που είχε) με την επιλογή και την τοποθέτηση των μικροφώνων σε τύμπανα, πιάνο και νέι με την υπερ-πολύτιμη βοήθεια του ηχολήπτη Θάνου Καλέα που εργάζεται στα Kyriazis Studios και ήταν αυτός που έκανε το αναγκαίο ‘baby sitting’ σε όλες τις ανάγκες του Mark, καθώς ο τελευταίος όπως ήταν φυσικό, δε γνώριζε το στούντιο και τον εξοπλισμό του.
Τοποθετήσεις – Πειραματισμοί και επιλογές μικροφώνων
O Mark είχε μια αρκετά μεγάλη γκάμα μικροφώνων να επιλέξει και γι’ αυτό φρόντισαν οι σπόνσορες της εκδήλωσης (RM Audio - Αφοι Ρέσσου με τη Beyerdynamic και η Audigys με τα Audio Technica, Microtech Gefell και Schoeps, αλλά και τα nearfield μόνιτορ της Adam Audio) καθώς βεβαίως και η γκάμα των διαθέσιμων μικροφώνων των Kyriazis studios.
Ο Mark λοιπόν τοποθέτησε στην κάσα του ντράμς σετ το κλασικό AKG 112, ενώ δοκίμασε και το Beyer M88.
Στο ταμπούρο τοποθέτησε τα Shure SM 57 και Beyerdynamic M201TG (από κάτω), ενώ το ribbon της Royer Labs χρησιμοποιήθηκε για τη λήψη όλου του σετ ως mono mic (κρατήστε το αυτό γιατί όντως έκανε τη διαφορά στη μίξη).
Στα tom χρησιμοποίησε το Beyerdynamic Μ88TG και στο F.Tom το Sennheiser MD 441 (το παλιό με το ασημί χρώμα), ενώ ως O-H τοποθέτησε δυο σετ μικροφώνων, τα Beyerdynamic MC 930 stereo set και τα Microtech Gefell Μ930.
Στο πιάνο τοποθέτησε επίσης δυο ζεύγη μικροφώνων, ένα stereo pair Schoeps CMC6 με την καρδιοειδή κάψα MK4 (πρόκειται για τη best seller κάψα της Schoeps) και τα Neumann U87 του στούντιο και μάλιστα με omni λήψη όπως ακριβώς του πρότεινε ο Θάνος που τα δουλεύει έτσι στο συγκεκριμένο χώρο και με το συγκεκριμένο πιάνο της Yamaha. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Mark δήλωσε αρχικά έκπληκτος με αυτό (omni πολικό διάγραμμα), όμως όχι μόνο το δοκίμασε, αλλά και μια μέρα αργότερα, στο τέλος του session μας εξομολογήθηκε ότι ‘πήρε’ κι αυτός πράγματα από το session και ένα από αυτά ήταν η omni χρήση των Neumann στο πιάνο, κάτι που ανυπομονεί να δοκιμάσει και σε δικά του μελλοντικά session.
Στο νέι τοποθέτησε ένα Beyerdynamic Μ130 (Double ribbon microphone / figure of eight) καθώς κι ένα Schoeps, ενώ στη φωνή χρησιμοποιήθηκε το κλασικό Neumann M49 και τέλος η λάφτα συνδέθηκε μέσω DI box.
Ακροάσεις – Εγγραφή
Κατά τη διαδικασία της πρόβας και των ακροάσεων πριν την ηχογράφηση, ο Mark άκουσε όλους τους συνδυασμούς μικροφώνων που είχε κάνει και κυριολεκτικά δοκίμαζε τα πάντα μπαινο-βγαίνοντας στο στούντιο και αλλάζοντας θέσεις, αποστάσεις ή και μικρόφωνα ακόμα, επιβεβαιώνοντας στην πράξη τη θεωρία του ότι ‘όλες οι αλλαγές και οι διορθώσεις πρέπει να γίνονται απευθείας στην πηγή πριν το recording, ώστε να έχεις στην ηχογράφηση το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για να χτίσεις μετά την επεξεργασία και τη μίξη.
Όταν κατέληξε, ηχογράφησε χρησιμοποιώντας τους προενισχυτές της SSL Oxford, ενώ κυριολεκτικά δεν χρησιμοποίησε σχεδόν καθόλου κανένα EQ της κονσόλας σε κανένα κανάλι (ούτε στην ηχογράφηση, ούτε μετά στην επεξεργασία και τη μίξη), εκτός από ένα high pass στην φωνή και ένα παραμετρικό φίλτρο στο ταμπούρο.
Πρακτικές – Τεχνικές – και χρήσιμα ‘μυστικά’
Όπως ήταν φυσικό ο Mark έδωσε αρκετό χρόνο στην συνολική διαδικασία επεξεργασίας και μίξης των τυμπάνων που αποτελούν τη βάση της μίξης του. Επίσης είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι δούλεψε με βάση τον περιορισμένο χρόνο που είχε στη διάθεσή του.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «δεν υπάρχει καλύτερο εργαλείο και εξοπλισμός από έναν καλό ντράμερ».
Στα τύμπανα δούλεψε αρκετά με τον CLA-76 το modeled Compressor/Limiter plugin της Waves, ενώ πρότεινε στους συμμετέχοντες να κάνουν κάτι που κάνει και ο ίδιος, να αφήνει το τρακ όταν νιώθει ότι ‘κολλάει’ κάπου, να πηγαίνει σε άλλο τρακ και μετά να ξαναγυρίζει σε αυτό, καθώς είναι βέβαιο ότι θα το προσεγγίσει εκ νέου και πιο αντικειμενικά.
Τα αρχεία τα σώζει ως templates και επανέρχεται σε αυτά.
Μια άλλη τεχνική που μας έδειξε (κάτι που εφαρμόζεται από αρκετούς παραγωγούς για να βάλουν την ‘ηχητική σφραγίδα’ τους σε μια μίξη) ήταν η εξής: μετέφερε την κάσα και το ταμπούρο στο laptop του για να περάσει κάποια samples μέσω pro tools και ουσιαστικά να τριγκάρει τα δείγματα δίχως όμως να αλλοιώσει το χαρακτήρα της αυθεντικής κάσας και το ύφος του ντράμερ. Όλα αυτά τα έκανε μέσω του software Massey DRT (drum sample Replacement plug-in για Pro Tools). Ουσιαστικά πρόκειται για ένα Drum Replacer που μετατρέπει ένα καλό αποτέλεσμα τυμπάνων σε εξαιρετικό, κάτι που ακούσαμε στην πράξη (στην επιτόπια έρευνα αγοράς που κάναμε με τον Τάσο Μπακασιέτα είδαμε ότι πρόκειται για ένα αρκετά δημοφιλές και κυρίως φθηνό plugin – γύρω στα 95$).
Compression για σεμινάριο
Ναι λοιπόν, ως γνήσιος εκπρόσωπος της Αμερικάνικης σχολής, ο Mark χρησιμοποίησε πολλούς compressors και σχεδόν παντού. Ναι ‘σιδέρωσε’ τα πάντα, αλλά το τελικό αποτέλεσμα ήταν τέτοιο που ακόμα και σε ένα Α-Β test αυτοί που είναι κατά της εκτεταμένης χρήσης compression, πιστέψτε με θα διάλεγαν τη μίξη με τους κομπρέσορες καθώς εκτός από την προφανή συμπίεση και έλεγχο της δυναμικής περιοχής, φρόντισε να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το ‘χρωματισμό’ και το ‘χαρακτήρα’ των εκάστοτε plug-ins που επέλεξε, δίνοντας έτσι προσωπικότητα στη μίξη του (και αυτό φάνηκε κυρίως στο άκουσμα των τυμπάνων μέσα στη μίξη και όχι τόσο πολύ στις μεμονωμένες ακροάσεις του σετ).
Όλα αυτά ο Mark τα έκανε δοκιμάζοντας και ακούγοντας. Ακόμα και σε ένα session σαν κι αυτό που δεν είχε χρόνο και που θα περίμενε κανείς να πάει σε ‘στάνταρ και δοκιμασμένες από τον ίδιο ‘all around’ λύσεις, εντούτοις δεν δούλεψε έτσι. Δοκίμαζε και άκουγε τα πάντα, σύγκρινε, ενώ άκουγε και τις γνώμες όλων μας. Επίσης, σχεδόν πάντα δοκίμαζε δυο με τρείς κομπρέσορες πρίν καταλήξει σε αυτόν που θα κρατούσε.
Τα Plug-ins και τα outboard που χρησιμοποίησε
Μερικά από τα εργαλεία (plug-ins σχεδόν στο σύνολό τους) που χρησιμοποίησε ο Mark ήταν ο LA2A στη φωνή, τον fet compressor MC77 της Purple Audio στο μπάσο, ενώ στη φωνή χρησιμοποίησε και τον outboard stereo Tube C/L 1500 του Anthony Demaria Labs.
Καθοριστικό αποδείχθηκε και το true stereo algorithmic reverb ValhallaRoom που ο Mark χρησιμοποίησε στα τύμπανα (snare και toms κυρίως καθόλου στην κάσα). Σημειωτέον ότι το κάθε όργανο έχει το δικό του εφέ μέσω bus, ενώ ο Mark ξεκαθάρισε ότι δεν δουλεύει με το γενικό εφέ και την επιστροφή του σε κανάλια και με το οποίο να τροφοδοτεί ένα ή περισσότερα όργανα. Είναι ξεκάθαρα υπέρ της αποκλειστικότητας στη χρήση μεταξύ εφέ και οργάνου.
Σημειωτέον ότι reverb της Valhalla (άλλο πρόγραμμα) χρησιμοποίησε και στη φωνή της Μάρθας η οποία είχε ξεχωριστή και κυρίαρχη θέση στη μίξη, χάρη στη συνδυαστική χρήση του M49 (που κατά κοινή διαπίστωση του Mark και όλων μας, της ταίριαξε απόλυτα) του DeMaria και του reverb.
Ενδιαφέρουσα και η χρήση του GTR3 Amps (Waves) για overdrive στα φωνητικά, ενώ του άρεσε πολύ και το Kramer Master Tape (το modeled tape saturation plugin που βασίζεται σε vintage ¼ της ίντσας reel to reel machine).
Μια εξίσου ενδιαφέρουσα τεχνική του είναι ότι τέλος χωρίζει τη μίξη του σε δυο γκρουπ, ένα που περιλαμβάνει τη μπάντα και ένα για τα φωνητικά, τα οποία οδηγεί σε αναλογικά outboard, ενώ στη συνέχεια κατά την επιστροφή του αναλογικού σήματος στο μίξερ και την ψηφιοποίησή του χρησιμοποίησε το Studer A800 Plugin της UAD.
Συζητώντας με το Mark…
To session με τις απορίες, τις προτάσεις και την ελεύθερη κουβέντα γενικώς ήταν εξίσου ενδιαφέρον με την υπόλοιπη πρακτική διαδικασία, καθώς ο Mark απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις με ειλικρίνεια.
Μεταξύ άλλων μας είπε ότι η mid/side τεχνική παρότι την έχει δοκιμάσει κάποιες φορές δεν ανήκει στις αγαπημένες του μεθόδους.
Για τη δουλειά του με τους κομπρέσορες ανέφερε ότι θέλει να εκμεταλλευτεί με τον καλύτερο τρόπο την ‘προσωπικότητα’ κάθε plug in με την αντίστοιχη ενός οργάνου ή μιας εγγραφής, ενώ το σημαντικότερο για κάθε όργανο (ή ομάδα οργάνων) είναι το πώς θα ακούγονται και θα ‘κουμπώσουν’ σωστά μέσα στη μίξη και όχι μεμονωμένα.
Κάτι τέτοιο συνέβη και στο δικό μας session με τα τύμπανα, καθώς αρκετοί από εμάς θεωρήσαμε ακόμα και υπερβολικό το compression στα τύμπανα στις μεμονωμένες ακροάσεις του σετ. Όταν όμως τα ακούσαμε μέσα στη μίξη αλλάξαμε γνώμη και εντυπωσιαστήκαμε από τον παρουσία τους και το χαρακτήρα τους μέσα σε αυτή.
Το να πούμε βεβαίως ότι παίζει τα pro Tools και το edit στα δάχτυλα είναι μάλλον περιττό, όμως είναι σημαντικό το πόσο ‘μουσικά’ προσέγγιζε το editing.
Mας τόνισε ότι έχει σημασία να προσεγγίζεις με ανοικτό μυαλό κάθε δουλειά και κάθε παραγωγή. Επίσης, όπως μας εξήγησε, αλλιώς δουλεύει στο δικό του στούντιο με το δικό του εξοπλισμό, αλλιώς όταν υπάρχει tracking engineer και αλλιώς όταν κάνει τη μίξη μόνο ή την παραγωγή συνολικά. Ολες αυτές είναι (και πρέπει να είναι) διαφορετικές προσεγγίσεις.
Επισήμανε επίσης ότι κάνει πολλά save σε πολλά point ‘για να μη χάσει το δρόμο’ όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ όταν νιώσει να ‘χάνεται’ κάνει ένα μεγάλο διάλλειμα και επανα-προσεγγίζει το κομμάτι εξαρχής.
Οσον αφορά την προσέγγισή του σε μια εγγραφή ή μίξη μας είπε ότι είναι εξαρχής ‘ανοικτός’, όμως υπάρχουν κάποια γενικά στάνταρ ανάλογα με το είδος της μουσικής (π.χ. αν είναι ροκ θα πρέπει ίσως να έχει πιο ‘Live’ drums και να δουλέψει με τις κιθάρες, αν είναι dance θα δώσει έμφαση στο low end κλπ).
Ευχαριστίες…
Καταρχάς ευχαριστούμε το Mark Plati για τη διάθεσή του να μοιραστεί γνώσεις, για το πάθος του και την υπομονή του. Ευχαριστούμε τη διοργανώτρια εταιρία Master Secrets και το Μανώλη Ολλανδέζο για την πρόσκληση, τα studio Kyriazis και προσωπικά το Βαγγέλη Κυριαζή για τη φιλοξενία και τους χορηγούς του σεμιναρίου (Audigys και RM Audio - Αφοι Ρέσσου) για τον εξοπλισμό που παρείχαν και έκανε ευκολότερους τους πειραματισμούς του Mark.
Ηταν ένα από εκείνα τα σεμινάρια που ρουφάς την κάθε λέξη και τον κάθε ήχο.
Επίσης, χάρηκα ιδιαίτερα που ένα μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων ήταν σπουδαστές (οι περισσότεροι από το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου & Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων), ενώ οφείλω να επισημάνω ότι το επίπεδο όσων παρακολούθησαν το 2ήμερο σεμινάριο ήταν πράγματι υψηλό, γεγονός που διευκόλυνε την όλη διαδικασία.
Ομολογουμένως όλοι φύγαμε σοφότεροι και κυρίως ακόμα πιο παθιασμένοι και ανοικτόμυαλοι για αυτό που αγαπάμε περισσότερο: τον ήχο και τη μουσική.
Thanks Mark…
Επαφή
Master Secrets
