Η S6L είναι ως γνωστόν η νέα ναυαρχίδα της AVID, μια πολλά υποσχόμενη ψηφιακή πλατφόρμα μίξης που έχει ήδη μπεί δυναμικά στα rider μεγάλων παραγωγών του εξωτερικού. Αναμένοντας να ξεκινήσει και η εγχώρια πορεία της (υπενθυμίζουμε ότι η AVID στον τομέα του live sound έχει νέο αντιπρόσωπο στη χώρα μας από το καλοκαίρι, την εταιρία Mega Event), το aLive απευθύνθηκε στη Σκωτία και στον εκεί συνεργάτη του, τον Γιώργο “Sol” Σολιδάκη που εργάζεται ως freelance Live Sound Engineer με έδρα το Εδιμβούργο.
Σε επικοινωνία που είχαμε πρό μηνών με το Γιώργο, μας ενημέρωσέ ότι τα Liquid Rooms στο Εδιμβούργο (ένα από τα πλέον επιφανή & δημοφιλή touring Venues της πόλης), ανανέωσε πρόσφατα τον εξοπλισμό του με την απόκτηση 2 Avid S6L 32D για το FoH και τα Monitor αντίστοιχα. Με δεδομένο ότι ο Γιώργος συνεργάζεται συχνά με τα Liquid Rooms ως ηχολήπτης και με επίσης δεδομένο ότι θέλαμε την αναλυτική και εμπεριστατωμένη γνώμη για τη νέα AVID από έναν άνθρωπο που θα είχε συχνή επαφή μαζί της, η προτροπή – ‘εντολή’ του aLive προς το Γιώργο ήταν: “πάρε το χρόνο σου, ξεψάχνισέ τη και όταν είσαι έτοιμος στείλε ένα λεπτομερές άρθρο σχετικά με την κονσόλα, με τα θετικά και τα αρνητικά της…».
Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε λοιπόν και μαζί η λεπτομερής αναφορά του Γιώργου από το Εδιμβούργο. Ιδού λοιπόν ένα πρώτο εμπεριστατωμένο review για τη νέα Avid S6L 32D…
του Γιώργου “Sol” Σολιδάκη
Σκεφτείτε το εξής
Συχνάζετε στο αγαπημένο σας μπαράκι. Εκεί λοιπόν βλέπετε για πολύ καιρό ένα άτομο που δεν το γνωρίζετε, αλλά η παρουσία του σας τραβάει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον. Ρωτάτε τον / την μπάρμαν, τους / τις σερβιτόρες γι’ αυτό και μόνο θετικά σχόλια παίρνετε. Περνάει καιρός συναντιέστε συχνά πυκνά, αλλά ποτέ δεν βρίσκετε το κουράγιο να μιλήσετε σ’ αυτό το άτομο. Εν τω μεταξύ, όλο και μεγαλύτερη έλξη νιώθετε γι’ αυτό. Ώσπου μία μέρα έρχεται και σας μιλάει. Και είναι όπως ακριβώς το είχατε φανταστεί τόσο καιρό. Βγαίνετε ραντεβού, και λέτε “Δεν θα αφήσω το μυαλό μου να με επηρεάσει, πρέπει να δω καθαρά.” Και αποδεικνύεται ότι είναι όπως ακριβώς το είχατε στο μυαλό σας τόσο καιρό. Έρωτας κεραυνοβόλος, επικοινωνία και τα συναφή σε ταντρικά επίπεδα. Ε, αυτό λοιπόν είναι η S6L.
Εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι..
Θεωρώ ότι στις μέρες μας τα βασικά προβλήματα του ήχου έχουν λυθεί. Θεωρώ επίσης ότι σχεδόν όλες οι κονσόλες σήμερα έχουν τέτοιο επίπεδο που μας επιτρέπεται να πούμε, χωρίς να υπερβάλλουμε, ότι ακούγονται καλά. Είναι αδιανόητο να πληρώνεις κοντά 80.000€ για ένα μηχάνημα και να μην ακούγεται καλά. Άμα συμβαίνει αυτό, το προϊόν ακυρώνει την ύπαρξη/λειτουργία του. Για παράδειγμα αν κάποιος αγοράσει μια Rolls Royce, δεν γίνεται να του βγεί εκσκαφέας. Και γι αυτό πιστεύω ακράδαντα ότι οι παράγοντες πια που μας οδηγούν να επιλέξουμε σε αυτή την κατηγορία ‘our weapon of choice’, όπως λένε και οι Αγγλοσάξονες, είναι κυρίως το surface και το λογισμικό (συμπεριλαμβανομένου και του GUI), οι δυνατότητες αυτού και ότι άλλο συνεπάγεται η λέξη Λογισμικό / operating system. Τέλος, αναγκαστικά θα υπάρξει σύγκριση λειτουργιών με άλλους κατασκευαστές, κυρίως για να καταλάβουμε καλύτερα τις λειτουργίες της και να αφήσουμε στην άκρη το καλό-γυαλισμένο marketing.
Βασικές πληροφορίες
Τα Liquid Rooms στο Εδιμβούργο, Σκωτία αποφάσισαν να ανανεώσουν τον εξοπλισμό τους και χρέη FOH και Monitor αναλαμβάνουν 2 ολοκαίνουργιες Avid S6L 32D, με την Ε6L-144 engine. Πριν περάσουμε στην παρουσίαση, αξίζει να αναφερθούμε, μεταξύ άλλων, σε 3 βασικά στοιχεία που οδήγησαν σε αυτήν την αγορά.
Εκτός απ’ τα αυτονόητα κριτήρια που έχει ένα touring venue, σημαντικό ρόλο έχει η προσέγγιση της εν λόγω εταιρίας στα live. Κατ’ αρχάς 24/7 helpdesk. Εν συνεχεία, ενώ άλλοι κατασκευαστές αναφέρονται πρωτίστως στο IT μέρος και τί μπορεί να προσφέρει, η Avid ξεκίνησε λέγοντας "So, you have a gig and..." Δείχνει να ‘χει καταλάβει, ότι παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις στο χώρο, μια συναυλία έχει βασικές ανάγκες πρωτίστως που πρέπει να καλυφθούν (pre-amp, eq, dynamics, spatial fx) με μια λέξη “ΗΧΟΣ” και μετά τα “gizmos” (scenes,, automation, plug-ins, screens, κλπ). Δεν θες από μια εταιρία να ξανά ανακαλύψει τον τροχό, θες μια καλή υλοποίηση αυτού.
Επίσης, σημαντικό είναι η αντιμετώπιση του φαινόμενου “αερομεταφερόμενη μοίρα ιπτάμενων pints”. Όσοι έχουν δει live στο UK, θα χουν διαπιστώσει ότι η μπύρα αντί να πίνεται, εκτοξεύεται τυφλά (και όχι μόνο) και όποιον πάρει ο Χάρος. Ουκ ολίγες είναι οι φορές που έχουν προσγειωθεί πάνω σε εξοπλισμό με καταστρεπτικές συνέπειες. Η S6L, όπως μας πληροφόρησαν, έρχεται εσωτερικά σε block of 8 Faders σε κουτί, τα οποία συνδέονται με 2 καλώδια. Αν λοιπόν ο μη γένοιτο συμβεί κάτι τέτοιο, ανοίγεις το “καπό”, ξεσυνδέεις, ακυρώνεις το κομμάτι του surface και συνεχίζεις τη συναυλία κανονικά με τα λιγότερα δυνατόν προβλήματα. Το πού θα βρεις αυτά τα κανάλια και πως θα τα ξανά φέρεις στο surface είναι μια πολύ απλή διαδικασία, που πολύ εύκολα εντοπίζεται στο λογισμικό.
Redundancy. Έστω ότι crashαρει ένα απ τα δύο stageboxes. Αρκεί μια απλή επανασύνδεση των καλωδίων απ το ένα στο άλλο(cable swap). Σε αυτή τη περίπτωση αναγκαστικά μοιράζεσαι το gain, αλλά χάρη στο αντίστοιχο gain tracking (όρος DiGiCo) της Avid, δεν επηρεάζεται η μια κονσόλα απ’ τις όποιες αλλαγές στην άλλη. Απλό, εύκολο και μέσα σε 2 λεπτά (χρονομετρημένο) απ’ το ατυχές γεγονός έχεις και πάλι gig!
Πρώτη επαφή…
Δεν θα μπω σε τεχνικές λεπτομέρειες, αυτές εξάλλου μπορούν να βρεθούν στο website της Avid. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι το πρωτόκολλο επικοινωνίας είναι το AVB, ο προγραμματισμός της έχει γίνει σε επίπεδο Kernel, διαθέτει 16 cores Intel Xeon, και με τον τρόπο που διαχειρίζεται την ιπποδύναμη της σε συνδυασμό με την DSP κάρτα, χρειάζεται ένας τεράστιος αριθμός plug-in για να ξεμείνει από υπολογιστική ισχύ. Ακόμη το λογισμικό και μερικές λειτουργίες της είναι υπό συνεχή εξέλιξη οπότε πολλά θα προστεθούν και θα διαμορφωθούν με τον καιρό. Επίσης υπάρχει backwards compatibility με τα show files της προηγούμενης γενιάς.
Τέλος δεν έχει καμία σχέση με τiς προκατόχους της. Είναι ένα τελείως άλλο προϊόν γι’ αυτό και οποιαδήποτε σύγκριση με αυτές είναι άτοπη. Το μόνο γνώριμο είναι το flex channel, και το GUI, εκμοντερνισμένο στη παρουσίαση του.
Τέσσερις touch οθόνες πάνω στο σασί, 2 εξωτερικές, 24 ποτενσιόμετρα ανά bank, επιπλέον μυστήρια κουμπάκια στα fader συν master section. Ομολογουμένως είναι μια επιβλητική κονσόλα που μας προκαλεί δέος όταν την αντικρίζουμε για πρώτη φορά - ό,τι και αν σημαίνει για τον καθένα η λέξη δέος. Αρκεί όμως μια δεύτερη ματιά στην επιφάνεια για να καταλάβουμε ότι τελικά το layout της και συνεπώς το workflow της μας επιτρέπει να κινηθούμε με τρόπους που μας είχαν λείψει. Τίποτα δεν είναι τοποθετημένο στην τύχη. Ακόμη και κάτι μυστήρια κουμπάκια όπως X,Y, Δ βγάζουν απόλυτο νόημα μόλις βάλεις τα χέρια σου πάνω της… Ύστερα από 10 λεπτά μαζί της δεν αργείς να καταλάβεις ότι είναι σχεδιασμένη για να σου κάνει τη ζωή εύκολη. Ίσως το πιο περίπλοκο κομμάτι είναι το master section (φωτο 6), γιατί έχει πολύ συμπυκνωμένη πληροφορία. Αλλά για ακόμη μια φορά είναι ξεκάθαρα δομημένη και δοσμένη χωρίς να μπερδεύει. Το footprint της παραδόξως δεν είναι τόσο μεγάλο όπως θα περίμενε κανείς. Πιο κοντό από SD5,7, Pro3/6/9/X. Ίσως στα ίδια επίπεδα με Vi7000. Η κατασκευή της δε, σου δίνει την εντύπωση ενός καλοφτιαγμένου προϊόντος.
Ηχος και Πρακτικά ζητήματα…
Θεωρώ εκ προοιμίου ότι μια εξονυχιστική παρουσίαση της κονσόλας από εμένα είναι περιττή, μιας ο Scott Scovill και ο Rob Allan την αναλύουν εκτενέστατα στα videos τους που μπορούν να βρεθούν στο site της AVID. Προτείνω ανεπιφύλακτα, όσοι ενδιαφέρεστε, να τα δείτε!
Θα αναφερθώ πολύ σύντομα στην ηχητική της απόδοση γιατί κατά την ταπεινή μου γνώμη ο ήχος είναι κάτι υποκειμενικό και ο καθένας βγάζει τα δικά του συμπεράσματα Εν συντομία, εκφράζοντας προσωπική άποψη πάντα, οι προενισχυτές είναι πλούσιοι, πεντακάθαροι, ισορροπημένοι και δυνατοί. Δεν έχουν το boominess της Midas, ή την μεσαία επιθετικότητα της Soundcraft. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επεξεργασία για να καταφέρεις να ‘χεις μια “in your face” φωνή. Αν και δεν χρειάστηκε να οδηγήσω στα κόκκινα τους προενισχυτές, όταν όμως το ΄κανα σαν πείραμα, το αποτέλεσμα δεν με εντυπωσίασε, αλλά ούτε μου ακούστηκε και άσχημα. Το βάθος (depth) στην μίξη μπορείς να το πετύχεις με ένα καλοδομημένο gain structure. Οι δυναμικοί επεξεργαστές κάνουν την δουλεία που πρέπει να κάνουν επιτρέποντας στον χειριστή να διαμορφώσει τον ήχο όπως θέλει. Ο οριζόντιος τρόπος με τον οποίο οι ρυθμίσεις τους εμφανίζονται πάνω στην κονσόλα θυμίζει Soundcraft.
Οι ενδείξεις αυτών είναι ευκρινέστατες και διακριτικές, χωρίς να αποσπούν τον χειριστή. Το compression από τη στιγμή που ρυθμιστεί “σωστά”, ακούγεται φυσικό ακόμη και όταν το gain reduction αγγίζει και υπερβαίνει τα 9dB. Τα gates έχουν πολύ ωραία envelopes, πράγμα που τα καθιστά εύκολα ρυθμίσιμα. Bρέθηκα να κάνω λιγότερες διορθωτικές επεμβάσεις στο EQ απ’ ότι σε άλλες κονσόλες. Σε συνδυασμό με λίγο compression είχα πολύ γρήγορα το αποτέλεσμα που ήθελα.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει την συγκεκριμένη κονσόλα ελκυστική?
Σίγουρα όχι ο ήχος μιας κ είναι καθαρά υποκειμενικό αυτό το ζήτημα, όπως είπαμε. Συνεπώς δεν μπορούμε να ‘μαστε αντικειμενικοί…
Η απάντηση που μπορώ να δώσω με βεβαιότητα είναι το workflow και η εργονομία. Δε θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι η Αvid επαναπροσδιόρισε το workflow. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η επιφάνεια είναι full customisable. Σχεδόν κάθε λειτουργία γίνεται με παραπάνω από έναν τρόπους. Οι δυνατότητες που μας δίνουν τα events πια, είναι ίσως και πιο δυνατές απ’ τα macros της DiGiCo. Το κάθε encoder μπορεί να προγραμματιστεί σε διαφορετική λειτουργία της επιλογής μας. Και όλα αυτά προορίζονται να ΄ναι και σε scene basis!
Τα function keys είναι εκεί για να τα χρησιμοποιηθούν όπως εμείς θέλουμε και επιλέξουμε. Κοινώς η φαντασίας μας είναι αυτό που μας περιορίζει. Δίνεται η δυνατότητα να έχουμε στα layer μόνο INPUT (144ch-192ch), OUTPUT (64-96 busses) και VCA (24-32 στο σύνολο). Δανεισμένο απ’ τις στούντιο πρακτικές, δυνατότητα nudge ανά κανάλι /8 κανάλια/ ανά layer.
Με τα Layouts (σε άλλη γλώσσα, custom fader banks, custom layer κ.α) μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα custom layer με ότι συνδυασμό fader και με οποία σειρά θέλουμε. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα πολύ ισχυρό γνώριμο εργαλείο. Όπως θα δούμε παρακάτω η κίνηση των fader μπορεί να trigάρει μια λειτουργία. Συνεπώς μπορεί κανείς να ναι στο ίδιο layer καθ’ όλη τη διάρκεια του show, και να trigάρει αλλαγές με κινήσεις fader (το ίδιο και στη DiGiCo).
Όσον αφορά την εργονομία, τα πάντα είναι τοποθετημένα στη σωστή θέση και απόσταση, ανεξαρτήτως μεγέθους χειριστή. Απόρροια αυτού είναι ότι έχεις την επιλογή να μην κοιτάξεις σχεδόν πότε την κονσόλα, έχοντας πάντα τα μάτια σου στην μπάντα. Άλλος σημαντικός παράγοντας που επηρεάζεται άμεσα απ την εργονομία είναι το muscle memory. Όντας παιδί της Midas, Soundcraft και νεότερος της DiGiCo, οι οποίες μεταξύ τους είναι πολύ διαφορετικές επιφάνειες, τα χέρια μου δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου να πιάσουν τα ρυθμιστικά που ήθελα χωρίς να χρειαστεί να ψάξω με τα μάτια μου να τα βρώ. Νιώθεις λες και δουλεύεις χρόνια με τη κονσόλα.
Αυτό οφείλεται στο ότι είναι ίσως το πιο αναλογικό workflow προσαρμοσμένο στο ψηφιακό κόσμο που έχω συναντήσει. Και εξηγώ: Η επιφάνεια by default σου δίνει όλα τα συστατικά που χρειάζεσαι για να dial-in γρήγορα μια μίξη. Οι encoders στην default λειτουργία τους ελέγχουν gain, filters, pan (φωτο 1). Τα βασικά εργαλεία δηλαδή που χρειάζεσαι για να ξεκινήσεις. Αν θέλετε line check mode. Με το πάτημα ενός κουμπιού, όλα τα encoders γίνονται EQ 4 περιοχών (φωτο 2). Δανεισμένο απ την αναλογική εποχή της Midas, ένα pot ελέγχει gain και frequency. Τι σημαίνει αυτό; Ανα πάσα στιγμή μπορείς να κανείς Eq σε παραπάνω από ένα κανάλι ταυτόχρονα, σε οποία band θέλεις! Με ένα ακόμη πάτημα ελέγχουν τα dynamics (φωτο 3,4). Και με ακόμη ένα, ολα τα sends (φωτο 5)! Απλό, κατανοητό, γρήγορο!
Ως monitor ηχολήπτης μια απ’ τις λειτουργίες που με εντυπωσίασε είναι η εξής: Μπορώ να μαι σε sends on faders σε μια μίξη, να πατήσω select σε άλλη μίξη, να επιλέξω τα contributions αυτής και αυτά εμφανίζονται στους encoders του τελευταίου bay (φωτο 7) κάθε φορά που πατάω select, χωρίς να βγώ απ’ την προηγούμενη. Άρα μπορώ να ακούω και ελέγχω την “money mix” και ταυτόχρονα να κάνω αλλαγές σε άλλη μίξη, χωρίς απαραίτητα να “πάρω” τα αυτιά μου απ’ αυτήν. Το ίδιο και με τα VCA. H παραπάνω λειτουργία έχει πολλούς τρόπους υλοποίησης.
Επίσης τα events μου έδωσαν την δυνατότητα να προγραμματίσω ενα monitor lean event. Έτσι επέλεξα 2 κουμπιά τα οποία όταν ο καλλιτέχνης κολλάει πάνω στα monitor να κόβω 6dB απ’ μια συχνότητα και μετά με άλλο ρυθμιστικό να επαναφέρω σε βήματα των 3dΒ (video). Επαναλαμβάνω ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο να ‘ναι κουμπί. Μπορεί να ΄ναι στην κυριολεξία οτιδήποτε.. Σχεδόν οποιαδήποτε κίνηση μπορεί να triggάρει το οτιδήποτε! Mind blowing! Εν κατακλείδι, η Avid σου παρέχει “προτεινόμενα” workflow, αλλά σε τελική ανάλυση ο ίδιος ο χειριστής ορίζει το workflow του.
Pro Tools integration και Virtual Soundcheck
Αναμφισβήτητα στην επιτυχία της προηγούμενης γενιάς live desks της Avid συνέβαλε το integration με τα Pro Tools και το virtual soundcheck. Τώρα αυτές οι λειτουργίες πάνε ένα βήμα παραπέρα. Εκμεταλλευόμενη το AVB, απλοποιείται η διαδικασία με απαίτηση μιας μόνο σύνδεσης με καλώδιο Cat5e μεταξύ κονσόλας και laptop για ηχογράφηση και αναπαραγωγή απ’ τα Pro Tools. Όπως και στις DiGiCo, ο χειριστής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ποιο κανάλι ή κανάλια θα παίζουν “live” και ποια απ’ τα Pro Tools. Η ίδια διαδικασία ακολουθείται για σύνδεση εξωτερικών plug-in όπως αυτά της UAD. Όσον αφορά τα waves, δεν υποστηρίζονται άμεσα απ’ την κονσόλα, αλλά μέσω του SoundGrid.
Ναι αλλά από headroom;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που συναντιέται στις ψηφιακές κονσόλες είναι το output bus bandwidth. Σε πολλές budget αλλά και όχι μόνο, όσο πιο πολύ τις “ζορίζεις”, τόσο πιο ασθενής και ξεθωριασμένη ακούγεται η μίξη. Σε δυνατά stages όπως αυτά των metal, mod, punk, punk rock, χρειάζεται αρκετή καλή διαχείριση headroom για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της εκάστοτε μπάντας. Για να καταφέρουμε να φτάσουμε στο +6 τα auxes, χρειάστηκε πολύ «σπρώξιμο» των faders. Το ηχητικό αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακά πεντακάθαρο, διαυγές, πλούσιο σε όλο το συχνοτικό εύρος, διατηρώντας ακέραια τα tonal χαρακτηριστικά της μίξης. Επιπλέον είχαμε την τύχη να χουμε το live γνωστού συγκροτήματος να παίζει απ’ τα Pro Tools. Φορέσαμε ωτοασπίδες και επίτηδες σπρώξαμε στα κόκκινα τo master buss. Πρώτα clip-αραν οι ενισχυτές και μετά η κονσόλα. Προφανώς καταλαβαίνεις ότι κάτι είναι πολύ hot, αλλά ακόμη και έτσι το ακουστικό αποτέλεσμα δεν ήταν κακό. Ήταν αντάξιο του κόστους της κονσόλας.
Επίλογος
Είναι αδύνατο μέσα σε ένα κείμενο να συμπεριληφθούν όλες οι λειτουργίες και τα προτερήματα της. Μπορώ να πώ όμως με ασφάλεια ότι πρόκειται για ένα 'επαναστατικό' προϊόν. Κάθε φορά ανακαλύπτεις και κάτι καινούργιο. Βεβαίως, για την πλήρη εκμετάλλευσή της απαιτούνται production days, ώστε ο χειριστής να μπορέσει να “φέρει” την κονσόλα στα μέτρα του 1000%. Όπως προαναφέρθηκε η υπολογιστική ισχύς που διαθέτει δεν έχει εκμεταλλευτεί στο έπακρον ακόμη. Σε συνδυασμό με το AVB και τα συνεχή update τα οποία “ξεκλειδώνουν” νέες λειτουργίες, την καθιστά ανθεκτική στο χρόνο. Είναι μια απ’ τις πιο καλοστημένες κονσόλες της αγοράς, με τρομερό ήχο. H συνταγή πέτυχε αυτή τη φορά. Σημαντικό μειονέκτημα; Η απουσία cup holder…
Γιώργος “Sol” Σολιδάκης.
Links:
The Liquid Rooms
Venue S6L Workflows
Venue S6L Events and momentary snapshots
In Flames live 2017 - Paddi Krause on monitoring with an Avid Venue S6L
AVID S6L System Specs
Περισσότερες πληροφορίες ωστόσο για τη νέα AVID S6L θα σας δώσουν στη Mega Event
